नामसंगिती स्तोत्र पाठ
आर्य मञ्जुश्री नाम संगीतिः ।। नमो मञ्जुश्री कुमारभूताय ।।
अथ वज्रधरः श्रीमान् दुर्दान्तदमकः परः ।
त्रैलोक्यविजयी वीरो गुह्यराट् कुलिशेश्वरः।। १ ।।
विबुद्धपुण्डरीकाक्षः प्रोत्फुल्लकमलाननः ।
प्रोल्लालयन् वज्रवरं स्वकरेण मुहुर्मुहुः ।। २ ।।
भृकुटीतरङ्ग प्रमुखैरनन्तैर्वज्रपाणिभिः ।
दुर्दान्तदमकैर्वीरैवीरबिभत्सरुपिभिः ।। ३ ।।
उल्लालयद्विः स्वकरैः प्रस्फुरद् वज्रकोटिभिः ।
प्रज्ञोपायमहाकरुणाजगदर्थकरैः परैः ।। ४ ।।
हृष्टतुष्टाशयैर्मुदितैः क्रोधविग्रहरुपिभिः ।
बुद्धकृत्यकरैर्नाथैः सार्द्ध प्रणतविग्रहैः ।। ५ ।।
प्रणम्य नाथं सम्बुद्धं भगवन्तं तथागतम् ।
कृताञ्जलिपुटो भुत्वा इदमाह स्थितोऽग्रतः ।। ६ ।।
मद्धिताय ममार्थाय अनुकम्पाय मे विभो ।
मायाजालाभिसम्बोधेर्यथालाभि भवाम्यहम् ।। ७ ।।
अज्ञानपङ्कमग्नानां क्लेशब्याकुल चेतसाम् ।
हिताय सर्वसत्वानामनुत्तरफलाप्तये ।। ८ ।।
प्रकाशयतु सम्बुद्धो भगवान् शास्ता जगद्गुरुः ।
महासमयतत्त्वज्ञ इन्द्रियाशय वित्परः ।। ९ ।।
भगवन् ज्ञानकायस्य महोष्णीषस्य गीष्पतेः ।
मञ्जुश्रीज्ञानसत्त्वस्य ज्ञानमूर्तेः स्वयम्भुवः ।। १० ।।
गम्भीरार्थामुदारार्थां महार्थामसमां शिवाम् ।
आदि मध्यान्तकल्याणीं नामसंगीतिमुत्तमाम् ।। ११ ।।
याऽतितैर्भाषिता बुद्धैर्भाषिष्यन्ते हृानागताः ।
प्रत्युत्पन्नाश्च सम्बुद्धा यां भाषन्ते पुनः पुनः ।। १२ ।।
मायाजाले महातन्त्रे या चास्मिन् सम्प्रगीयते ।
महावज्रधरैहृष्टैरमेयैर्मन्त्रधारिभिः ।। १३ ।।
अहञ्चैनां धारयिष्याम्यानिर्याणाद् दृढाशयः ।
यथा भवाम्यहं नाथ सर्वसम्बुद्ध गुह्यधृक् ।।१४ ।।
प्रकाशयिष्ये सत्वानां यथाशयविशेषतः ।
अशेषक्लेशनाशाय अशेषाज्ञानहानये ।। १५ ।।
एवमध्येष्य गुह्येन्द्रो वज्रपाणिस्तथागतम् ।
कृताञ्जलिपुटो भूत्वा प्रव्हकायःस्थितोऽग्रतः ।। १६ ।।
इति अध्येषणा ज्ञानगाथा षोडशः ।। ० ।।
निर्णमय्यायतांस्फितां स्वजिव्हांस्वमुखाच्छुभाम् ।। १ ।।
स्मितंसंदर्श्य लोकानामपायत्रयशोधनम् ।
त्रिलोकाभासकरणं चतुर्मारारिशासनम् ।। २ ।।
त्रिलोकमापूरयन्त्या ब्राह्म मधुरया गिरा ।
प्रत्यभाषत गुह्येन्द्रं वज्रपाणिं महाबलम् ।। ३ ।।
साधु वज्रधर श्रीमान् साधु ते वज्रपाणये ।
यस्त्वं जगद्धितार्थाय महाकरुणयान्वितः ।। ४ ।।
महार्थां नामसंगीतिं पवित्रामघनाशिनीम् ।
मञ्जुश्रीज्ञानकायस्य मत्तः श्रोतुं समुद्यतः ।। ५ ।।
तत्साधु देशयाम्येषः अहं ते गुह्यकाधिपः ।
श्रृणु त्वमेकाग्रमनास्तत्साधु भगवन्निति ।। ६ ।।
इति प्रतिवचन ज्ञान गाथाः षट् ।।
मन्त्नविद्याधरकुलं व्यवलोक्य कुलत्रयम् ।। १ ।।
लोकलोकोत्तरकुलं लोकालोककुलं महत् ।
महामुद्राकुलं चाग्य्रं महोष्णीषकुलं महत् ।। २ ।।
इति षट्कुलावलोकनज्ञानगाथे द्वे।।
अनुत्पादधर्मिणीं गाथां भाषते स्म गिरांपतेः ।।१।।
अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ अं अः स्थितो हृदि ।
ज्ञानमूर्तिरहं बुद्धो बुद्धानां त्र्यध्ववर्तिनाम् ।। २ ।।
ॐ वज्रतीक्ष्णदुःखच्छेदप्रज्ञाज्ञानमूर्तये ।
ज्ञानकायवागीश्वर अरपचनाय ते नमः ।। ३ ।।
इति मायाजालाभिसम्वोधिक्रमगाथास्तिस्रः ।।
अकारः सर्ववर्णाग्य्रो महार्थः परमाक्षरः ।। १ ।।
महाप्राणो हृानुत्पादो वागुदाहारवर्जितः ।
सर्वाभिलापहेत्वग्य्रः सर्ववाक्सुप्रभास्वरः ।। २ ।।
महामहमहारागः सर्वसत्त्वरतिङ्कर ।
महामहमहाद्वेषः सर्वक्लेश महारिपुः ।। ३ ।
महामहमहामोहो मुढधीर्मोहसुदनः ।
महामहमहाक्रोधो महाक्रोधरिपूर्महान् ।। ४ ।।
महामहमहालोभः सर्वलोभनिषूदनः ।
महाकामो महासौख्यो महामोदो महारतिः ।। ५ ।।
महारुपो महाकायो महावर्णो महावपुः ।
महानामा महोदारो महाविपुलमण्डलः ।। ६ ।।
महाप्रज्ञायुधधरो महाक्लेशाङ्कुशोऽग्रणीः ।
महायशा महाकीर्तिर्महाज्योतिर्महाद्युतिः ।। ७ ।।
महामायाधरो विद्वान् महामायार्थसाधकः ।
महामायारतिरतो महामायेन्द्रजालिकः ।। ८ ।।
महादानपतिः श्रेष्ठो महाशीलधरोऽग्रणी ।
महाक्षान्तिधरो धीरो महावीर्यपराक्रमः ।। ९ ।।
महाध्यानसमाधिष्थो महाप्रज्ञाशरीरधृक ।
महाबलो महोपायः प्रणिधिर्ज्ञानसागरः ।। १० ।।
महामैत्रीमयोऽमेयो महाकारुणिकोऽग्रधीः ।
महाप्रज्ञो महाधीमान् महोपायो महाकृतिः ।। ११ ।।
महाऋद्धिबलोपेतो महावेगो महाजवः ।
महर्द्धिको महेशाख्यो महाबलपराक्रमः ।। १२ ।।
महाभवाद्रिसंभेत्ता महावज्रधरो घनः ।
महाक्रूरो महारौद्रो महाभयभयङ्कर ।। १३ ।।
महाविद्योत्तमो नाथो महामन्त्रोत्तमो गुरुः ।
महायाननयारुढो महायानयोत्तमः ।। १४ ।।
इति वज्रधातुमण्डलज्ञानगाथाश्चतुर्दश ।। ० ।।
महामन्त्रनयोद्भुतो महामन्त्रनयात्मकः ।। १ ।।
दशपारमिताप्राप्तो दशपारमिताश्रयः ।
दशपारमिताशुद्धिर्दशपारमितानयः ।। २ ।।
दशभूमीश्वरो नाथो दशभूमिप्रतिष्ठितः ।
दशज्ञानविशुद्धात्मा दशज्ञानविशुद्धधृक् ।। ३ ।।
दशाकारो दशार्थार्थो मुनीन्द्रो दशवलो विभुः ।
अशेषविश्वार्थकरो दशाकारवशी महान् ।।४।।
अनादिर्निष्प्रपञ्चात्मा शुद्धात्मा तथतात्मकः ।
भूतवादी यथावादी तथाकारी अनन्यवाक् ।। ५ ।।
अद्वयोऽद्वयवादी च भूतकोटीव्यवस्थितः ।
नैरात्म्यसिंहनिर्णादीः कुतीर्थ्यमृगभीकरः ।। ६ ।।
सर्वत्रगोऽमोघगतिस्तथागतमनोजवः ।
जिनो जितारिर्विजयी चक्रवर्ती महावलः ।। ७ ।।
गणमुख्यो गणाचार्यो गणेशो गणपतिर्वशी ।
महानुभावो धौरेयोऽनन्यनेयो महानयः ।। ८ ।।
वागीशो वाक्पतिर्वाग्भी वाचस्पतिरनन्तगीः ।
सत्यवाक् सत्यवादी च चतुःसत्योपदेशक ।। ९ ।।
अवैवर्तिको ह्यनागामी खड्गः प्रत्येकनायकः ।
नानानिर्याणनिर्यातो महाभूतैककारणः ।। १० ।।
अर्हन् क्षीणाश्रवो भिक्षुर्वीतरागो जितेन्द्रियः ।
क्षेमप्राप्तोऽभयप्राप्तः शीतीभूतो ह्यनाविलः ।।११।।
विद्याचरणसम्पन्नः सुगतो लोकवित्परः ।
निर्ममो निरहंकारः सत्यद्वयनयस्थितः ।। १२ ।।
संसारपारकोटिस्थः कृतकृत्यः स्थलस्थितः ।
कैवल्यज्ञाननिष्ठ्यूतः प्रज्ञाशस्त्रो विदारणः ।।१३ ।।
सद्धर्मो धर्मराड् भास्वान् लोकालोककरः परः ।
धर्मेश्वरो धर्मराजः श्रेयोमार्गोपदेशकः ।। १४ ।।
सिद्धार्थः सिद्धसंकल्पः सर्वसंकल्पवर्जितः ।
निर्विकल्पोऽक्षयो धातुः धर्मधातुः परोऽव्ययः ।। १५ ।।
पुण्यवान् पुण्यसंभारो ज्ञानं ज्ञानाकरं महत् ।
ज्ञानवान् सदसज्ज्ञानी सम्भारद्वयसम्भृतः ।।१६ ।।
शाश्वतो विश्वराड् योगी ध्यानं ध्येयो धियांपतिः ।
प्रत्यात्मवेद्यो ह्यचलः परमाद्यस्त्रिकायधृक ।। १७ ।।
पञ्चकायात्मको बुद्धः पञ्चज्ञानात्मको विभुः ।
पञ्चबुद्धात्ममुकुटः पञ्चचक्षुरसङ्गधृक् ।। १८ ।।
जनकः सर्वबुद्धानां बुद्धपुत्रः परो वरः ।
प्रज्ञाभवोद्भवो योनिर्धर्मयोनिर्भवान्तकृत् ।। १९ ।।
घनैकसारो वज्रात्मा सद्योजातो जगत्पतिः ।
गगनोद्भवः स्वयम्भूः प्रज्ञाज्ञानानलो महान् ।। २० ।।
वैरोचनो महादीप्तिर्ज्ञानज्योतिर्विरोचनः ।
जगत्प्रदीपो ज्ञानोल्को महातेजाः प्रभास्वरः ।। २१ ।।
विद्याराजोऽग्रमन्त्रेशो मन्त्रराजो महार्थकृत् ।
महोष्णीषोऽद्भुतोष्णीषो विश्वदर्शी वियत्पतिः।। २२ ।।
सर्वबुद्धात्मभावाग्य्रो जगदानन्दलोचनः ।
विश्वरुपी विधाता च पूज्यो मान्यो महाऋषिः ।।२३ ।।
कुलत्रयधरो मन्त्री महासमयमन्त्रधृक् ।
रत्नत्रयधरः श्रेष्ठस्त्रियानोत्तमदेशकः ।। २४ ।।
अमोघपाशो विजयी वज्रपाशो महाग्रहः ।
वज्राङ्कुशो महापाशः वज्रभैरवभीकर ।। २५ ।।
इति सुविशुद्धधर्मधातुज्ञानगाथाः पादोनपञ्चविंशतिः ।।
यमान्तको विध्नराजो वज्रवेगो भयङ्करः ।
वज्ररोमाङ्कुरतनुर्वज्ररोमैकविग्रहः ।
सर्वमन्त्रार्थजनको महाबिन्दुरनक्षरः ।
सर्वाकारो निराकारः षोडशार्धार्धबिन्दुधृक् ।
सर्वध्यानकलाभिज्ञः समाधिकुलगोत्रवित् ।
निर्माणकायः कायाग्य्रो बुद्धनिर्माणवंशधृक् ।
मारारिर्मारजिद्विरश्चतुर्मारभयान्तकृत् ।
वन्द्यः पूज्योऽभिवाद्यश्च माननीयश्च नित्यशः ।
बोधिसत्त्वो महासत्त्वो लोकातीतो महर्द्धिकः ।
आत्मवित्परवित्सर्वः सर्वीयो ह्यग्रपुद्गलः ।
धर्मदानपतिः श्रेष्ठश्चतुर्मुद्रार्थदेशकः ।
परमार्थविशुद्धश्रीस्त्रैलोक्यसुभगो महान् ।
इति कृत्यानुष्ठानज्ञानगाथाः पंचदश ।।
नमस्ते वरद वज्राग्य्र भूतकोटे नमोऽस्तु ते ।
नमस्ते शून्यतागर्भ बुद्धबोधे नमोऽस्तु ते ।। १ ।।
बुद्धराग नमस्तेऽस्तु बुद्धकाम नमो नमः ।
बुद्धप्रीते नमस्तुभ्यं बुद्धमोद नमो नमः ।। २ ।।
बुद्धस्मित नमस्तुभ्यं बुद्धहास नमो नमः ।
बुद्धवाच नमस्तुभ्यं बुद्धभाव नमो नमः ।। ३ ।।
अभवोद्भव नमस्तुभ्यं नमस्ते बुद्धसम्भव ।
गगनोद्भव नमस्तुभ्यं नमस्ते ज्ञानसम्भवः ।। ४ ।।
मायाजाल नमस्तुभ्यं नमस्ते बुद्धनाटक ।
नमस्ते सर्वसर्वेभ्यो ज्ञानकाय नमोऽस्तुते ।। ५ ।।
इति पञ्चतथागतस्तुतिज्ञानगाथाः पञ्च ।।
ईति मन्त्रविन्यासः ।
अन्यैश्च बहुभिर्नाथैर्गुह्येन्द्रैर्वज्रपाणिभिः ।
अनुमोदामहे नाथ साधु साधु सुभाषितम् ।
अथ वज्रधरः श्रीमान् दुर्दान्तदमकः परः ।
त्रैलोक्यविजयी वीरो गुह्यराट् कुलिशेश्वरः।। १ ।।
विबुद्धपुण्डरीकाक्षः प्रोत्फुल्लकमलाननः ।
प्रोल्लालयन् वज्रवरं स्वकरेण मुहुर्मुहुः ।। २ ।।
भृकुटीतरङ्ग प्रमुखैरनन्तैर्वज्रपाणिभिः ।
दुर्दान्तदमकैर्वीरैवीरबिभत्सरुपिभिः ।। ३ ।।
उल्लालयद्विः स्वकरैः प्रस्फुरद् वज्रकोटिभिः ।
प्रज्ञोपायमहाकरुणाजगदर्थकरैः परैः ।। ४ ।।
हृष्टतुष्टाशयैर्मुदितैः क्रोधविग्रहरुपिभिः ।
बुद्धकृत्यकरैर्नाथैः सार्द्ध प्रणतविग्रहैः ।। ५ ।।
प्रणम्य नाथं सम्बुद्धं भगवन्तं तथागतम् ।
कृताञ्जलिपुटो भुत्वा इदमाह स्थितोऽग्रतः ।। ६ ।।
मद्धिताय ममार्थाय अनुकम्पाय मे विभो ।
मायाजालाभिसम्बोधेर्यथालाभि भवाम्यहम् ।। ७ ।।
अज्ञानपङ्कमग्नानां क्लेशब्याकुल चेतसाम् ।
हिताय सर्वसत्वानामनुत्तरफलाप्तये ।। ८ ।।
प्रकाशयतु सम्बुद्धो भगवान् शास्ता जगद्गुरुः ।
महासमयतत्त्वज्ञ इन्द्रियाशय वित्परः ।। ९ ।।
भगवन् ज्ञानकायस्य महोष्णीषस्य गीष्पतेः ।
मञ्जुश्रीज्ञानसत्त्वस्य ज्ञानमूर्तेः स्वयम्भुवः ।। १० ।।
गम्भीरार्थामुदारार्थां महार्थामसमां शिवाम् ।
आदि मध्यान्तकल्याणीं नामसंगीतिमुत्तमाम् ।। ११ ।।
याऽतितैर्भाषिता बुद्धैर्भाषिष्यन्ते हृानागताः ।
प्रत्युत्पन्नाश्च सम्बुद्धा यां भाषन्ते पुनः पुनः ।। १२ ।।
मायाजाले महातन्त्रे या चास्मिन् सम्प्रगीयते ।
महावज्रधरैहृष्टैरमेयैर्मन्त्रधारिभिः ।। १३ ।।
अहञ्चैनां धारयिष्याम्यानिर्याणाद् दृढाशयः ।
यथा भवाम्यहं नाथ सर्वसम्बुद्ध गुह्यधृक् ।।१४ ।।
प्रकाशयिष्ये सत्वानां यथाशयविशेषतः ।
अशेषक्लेशनाशाय अशेषाज्ञानहानये ।। १५ ।।
एवमध्येष्य गुह्येन्द्रो वज्रपाणिस्तथागतम् ।
कृताञ्जलिपुटो भूत्वा प्रव्हकायःस्थितोऽग्रतः ।। १६ ।।
इति अध्येषणा ज्ञानगाथा षोडशः ।। ० ।।
प्रतिवचनम्
अथ शाक्यमुनिर्भगवान् सम्बुद्धो द्विपदोत्तमः ।निर्णमय्यायतांस्फितां स्वजिव्हांस्वमुखाच्छुभाम् ।। १ ।।
स्मितंसंदर्श्य लोकानामपायत्रयशोधनम् ।
त्रिलोकाभासकरणं चतुर्मारारिशासनम् ।। २ ।।
त्रिलोकमापूरयन्त्या ब्राह्म मधुरया गिरा ।
प्रत्यभाषत गुह्येन्द्रं वज्रपाणिं महाबलम् ।। ३ ।।
साधु वज्रधर श्रीमान् साधु ते वज्रपाणये ।
यस्त्वं जगद्धितार्थाय महाकरुणयान्वितः ।। ४ ।।
महार्थां नामसंगीतिं पवित्रामघनाशिनीम् ।
मञ्जुश्रीज्ञानकायस्य मत्तः श्रोतुं समुद्यतः ।। ५ ।।
तत्साधु देशयाम्येषः अहं ते गुह्यकाधिपः ।
श्रृणु त्वमेकाग्रमनास्तत्साधु भगवन्निति ।। ६ ।।
इति प्रतिवचन ज्ञान गाथाः षट् ।।
षट्कुलावलोकनम्
अथ शाक्यमुनिर्भगवान् सकलं मन्त्रकुलं महत् ।मन्त्नविद्याधरकुलं व्यवलोक्य कुलत्रयम् ।। १ ।।
लोकलोकोत्तरकुलं लोकालोककुलं महत् ।
महामुद्राकुलं चाग्य्रं महोष्णीषकुलं महत् ।। २ ।।
इति षट्कुलावलोकनज्ञानगाथे द्वे।।
मायाजालाभिसम्बोधिः
इमां षण्मन्त्रराजानं संयुक्तामद्वयो दयाम् ।अनुत्पादधर्मिणीं गाथां भाषते स्म गिरांपतेः ।।१।।
अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ अं अः स्थितो हृदि ।
ज्ञानमूर्तिरहं बुद्धो बुद्धानां त्र्यध्ववर्तिनाम् ।। २ ।।
ॐ वज्रतीक्ष्णदुःखच्छेदप्रज्ञाज्ञानमूर्तये ।
ज्ञानकायवागीश्वर अरपचनाय ते नमः ।। ३ ।।
इति मायाजालाभिसम्वोधिक्रमगाथास्तिस्रः ।।
वज्रधातुमण्डलम्
तद्यथा भगवान् बुद्धः सम्बुद्धोऽकारसम्भवः ।अकारः सर्ववर्णाग्य्रो महार्थः परमाक्षरः ।। १ ।।
महाप्राणो हृानुत्पादो वागुदाहारवर्जितः ।
सर्वाभिलापहेत्वग्य्रः सर्ववाक्सुप्रभास्वरः ।। २ ।।
महामहमहारागः सर्वसत्त्वरतिङ्कर ।
महामहमहाद्वेषः सर्वक्लेश महारिपुः ।। ३ ।
महामहमहामोहो मुढधीर्मोहसुदनः ।
महामहमहाक्रोधो महाक्रोधरिपूर्महान् ।। ४ ।।
महामहमहालोभः सर्वलोभनिषूदनः ।
महाकामो महासौख्यो महामोदो महारतिः ।। ५ ।।
महारुपो महाकायो महावर्णो महावपुः ।
महानामा महोदारो महाविपुलमण्डलः ।। ६ ।।
महाप्रज्ञायुधधरो महाक्लेशाङ्कुशोऽग्रणीः ।
महायशा महाकीर्तिर्महाज्योतिर्महाद्युतिः ।। ७ ।।
महामायाधरो विद्वान् महामायार्थसाधकः ।
महामायारतिरतो महामायेन्द्रजालिकः ।। ८ ।।
महादानपतिः श्रेष्ठो महाशीलधरोऽग्रणी ।
महाक्षान्तिधरो धीरो महावीर्यपराक्रमः ।। ९ ।।
महाध्यानसमाधिष्थो महाप्रज्ञाशरीरधृक ।
महाबलो महोपायः प्रणिधिर्ज्ञानसागरः ।। १० ।।
महामैत्रीमयोऽमेयो महाकारुणिकोऽग्रधीः ।
महाप्रज्ञो महाधीमान् महोपायो महाकृतिः ।। ११ ।।
महाऋद्धिबलोपेतो महावेगो महाजवः ।
महर्द्धिको महेशाख्यो महाबलपराक्रमः ।। १२ ।।
महाभवाद्रिसंभेत्ता महावज्रधरो घनः ।
महाक्रूरो महारौद्रो महाभयभयङ्कर ।। १३ ।।
महाविद्योत्तमो नाथो महामन्त्रोत्तमो गुरुः ।
महायाननयारुढो महायानयोत्तमः ।। १४ ।।
इति वज्रधातुमण्डलज्ञानगाथाश्चतुर्दश ।। ० ।।
सुविशुद्धधर्मधातुज्ञानम् ।
महावैरोचनो बुद्धो महामौनी महामुनिः ।महामन्त्रनयोद्भुतो महामन्त्रनयात्मकः ।। १ ।।
दशपारमिताप्राप्तो दशपारमिताश्रयः ।
दशपारमिताशुद्धिर्दशपारमितानयः ।। २ ।।
दशभूमीश्वरो नाथो दशभूमिप्रतिष्ठितः ।
दशज्ञानविशुद्धात्मा दशज्ञानविशुद्धधृक् ।। ३ ।।
दशाकारो दशार्थार्थो मुनीन्द्रो दशवलो विभुः ।
अशेषविश्वार्थकरो दशाकारवशी महान् ।।४।।
अनादिर्निष्प्रपञ्चात्मा शुद्धात्मा तथतात्मकः ।
भूतवादी यथावादी तथाकारी अनन्यवाक् ।। ५ ।।
अद्वयोऽद्वयवादी च भूतकोटीव्यवस्थितः ।
नैरात्म्यसिंहनिर्णादीः कुतीर्थ्यमृगभीकरः ।। ६ ।।
सर्वत्रगोऽमोघगतिस्तथागतमनोजवः ।
जिनो जितारिर्विजयी चक्रवर्ती महावलः ।। ७ ।।
गणमुख्यो गणाचार्यो गणेशो गणपतिर्वशी ।
महानुभावो धौरेयोऽनन्यनेयो महानयः ।। ८ ।।
वागीशो वाक्पतिर्वाग्भी वाचस्पतिरनन्तगीः ।
सत्यवाक् सत्यवादी च चतुःसत्योपदेशक ।। ९ ।।
अवैवर्तिको ह्यनागामी खड्गः प्रत्येकनायकः ।
नानानिर्याणनिर्यातो महाभूतैककारणः ।। १० ।।
अर्हन् क्षीणाश्रवो भिक्षुर्वीतरागो जितेन्द्रियः ।
क्षेमप्राप्तोऽभयप्राप्तः शीतीभूतो ह्यनाविलः ।।११।।
विद्याचरणसम्पन्नः सुगतो लोकवित्परः ।
निर्ममो निरहंकारः सत्यद्वयनयस्थितः ।। १२ ।।
संसारपारकोटिस्थः कृतकृत्यः स्थलस्थितः ।
कैवल्यज्ञाननिष्ठ्यूतः प्रज्ञाशस्त्रो विदारणः ।।१३ ।।
सद्धर्मो धर्मराड् भास्वान् लोकालोककरः परः ।
धर्मेश्वरो धर्मराजः श्रेयोमार्गोपदेशकः ।। १४ ।।
सिद्धार्थः सिद्धसंकल्पः सर्वसंकल्पवर्जितः ।
निर्विकल्पोऽक्षयो धातुः धर्मधातुः परोऽव्ययः ।। १५ ।।
पुण्यवान् पुण्यसंभारो ज्ञानं ज्ञानाकरं महत् ।
ज्ञानवान् सदसज्ज्ञानी सम्भारद्वयसम्भृतः ।।१६ ।।
शाश्वतो विश्वराड् योगी ध्यानं ध्येयो धियांपतिः ।
प्रत्यात्मवेद्यो ह्यचलः परमाद्यस्त्रिकायधृक ।। १७ ।।
पञ्चकायात्मको बुद्धः पञ्चज्ञानात्मको विभुः ।
पञ्चबुद्धात्ममुकुटः पञ्चचक्षुरसङ्गधृक् ।। १८ ।।
जनकः सर्वबुद्धानां बुद्धपुत्रः परो वरः ।
प्रज्ञाभवोद्भवो योनिर्धर्मयोनिर्भवान्तकृत् ।। १९ ।।
घनैकसारो वज्रात्मा सद्योजातो जगत्पतिः ।
गगनोद्भवः स्वयम्भूः प्रज्ञाज्ञानानलो महान् ।। २० ।।
वैरोचनो महादीप्तिर्ज्ञानज्योतिर्विरोचनः ।
जगत्प्रदीपो ज्ञानोल्को महातेजाः प्रभास्वरः ।। २१ ।।
विद्याराजोऽग्रमन्त्रेशो मन्त्रराजो महार्थकृत् ।
महोष्णीषोऽद्भुतोष्णीषो विश्वदर्शी वियत्पतिः।। २२ ।।
सर्वबुद्धात्मभावाग्य्रो जगदानन्दलोचनः ।
विश्वरुपी विधाता च पूज्यो मान्यो महाऋषिः ।।२३ ।।
कुलत्रयधरो मन्त्री महासमयमन्त्रधृक् ।
रत्नत्रयधरः श्रेष्ठस्त्रियानोत्तमदेशकः ।। २४ ।।
अमोघपाशो विजयी वज्रपाशो महाग्रहः ।
वज्राङ्कुशो महापाशः वज्रभैरवभीकर ।। २५ ।।
इति सुविशुद्धधर्मधातुज्ञानगाथाः पादोनपञ्चविंशतिः ।।
आदर्श ज्ञानम्
क्रोधराट् षण्मुखो भीमः षण्नेत्रः षड्भुजो बलीः ।
द्रंष्ट्राकरालः कङ्कालो हलाहल शताननः ।।१ ।।
यमान्तको विध्नराजो वज्रवेगो भयङ्करः ।
विद्युष्टवज्रो हृद्वज्रो मायावज्रो महोदरः ।। २ ।।
कुलिशेशो वज्रयोनिर्वज्रमण्डो नभोपमः ।
अचलैकजटाटोपो गजचर्मपटार्द्रधृक् ।। ३ ।।
हाहाकारो महाघोरो हीहीकारो भयानकः ।
अट्टहासो महाहासो वज्रहासो महारवः ।। ४ ।।
वज्रसत्वो महासत्वो वज्रराजो महासुखः ।
वज्रचण्डो महामोदो वज्रहुंकारहुंकृतिः ।। ५ ।।
वज्रबाणायुधधरो वज्रखड्गो निकृन्तनः ।
विश्ववज्रधरो वज्री एकवज्री रणञ्जहः ।। ६ ।।
वज्रज्वालाकरालाक्षो वज्रज्वालाशिरोरुहः ।
वज्रवेशो महावेशः शताक्षो वज्रलोचनः ।। ७ ।।
वज्ररोमाङ्कुरतनुर्वज्ररोमैकविग्रहः ।
वज्रकोटिनखारम्भो वज्रसारघनच्छविः ।। ८ ।।
वज्रमालाधरः श्रीमान् वज्राभरणभूषितः ।
हाहाट्टहासो निर्घोषो वज्रघोषः षडक्षरः ।। ९ ।।
मञ्जुघोषो महानादस्त्रैलोक्यैकरवो महान् ।
आकाशधातुपर्यन्तघोषो घोषवतां वरः ।। १० ।।
इत्यादर्शज्ञानगाथाः पादेन सार्धं दश ।
शून्यतावादिवृषभो गम्भीरोदारगर्जनः ।। १ ।।
धर्मशङ्खो महाशब्दो धर्मगण्डी महारणः ।
अप्रतिष्ठितनिर्वाणो दशदिग्धर्मदुन्दुभिः ।। २ ।।
अरुपो रुपवानग्य्रो नानारुपो मनोमयः ।
सर्वरुपावभासश्रीरशेषप्रतिबिम्बधृक् ।। ३ ।।
अप्रधृष्यो महेशाख्यस्त्रैधातुकमहेश्वरः ।
समुच्छ्रितार्यमार्गस्थो धर्मकेतुर्महोदयः ।। ४ ।।
त्रैलोक्यैककुमाराङ्गः स्थविरो वृद्धः प्रजापतिः ।
द्वात्रिंशल्लक्षणधरः कान्तस्त्रैलोक्यसुन्दरः ।। ५ ।।
लोकज्ञानगुणाचार्यो लोकाचार्यो विशारदः ।
नाथस्त्राता त्रिलोकाप्तः शरणं तायी निरूत्तरः ।। ६ ।।
गगनाभोगसंभोगः सर्वज्ञज्ञानसागरः ।
अविद्याण्डकोषसंभेत्ता भवपंजरदारणः ।। ७ ।।
शमिताशेषसंक्लेशः संसारार्णवपारगः ।
ज्ञानाभिषेकमकुटः सम्यक्संबुद्धभूषणः ।। ८ ।।
त्रिदुःखदुःखशमन स्त्र्यध्वाऽन्तो स्त्रिमुक्तिगः ।
सर्वावरणनिर्मुक्त आकाशमताङ्गतः ।। ९ ।।
सर्वक्लेशमलातीतत्य्रध्वानध्वगतिं गतः ।
सर्वसत्वमहानागो गुणशेखरशेखरः ।। १० ।।
सर्वोपधिविनिर्मुक्तो ब्योमवर्त्मनि सुस्थितः ।
महाचिन्तामणिधरः सर्वरत्नोत्तमो विभुः ।। ११ ।।
महाकल्पतरुः स्फीतो महाभद्रघटोत्तमः ।
सर्वसत्वार्थकृत्कर्ता हितैषी सत्त्ववत्सलः ।। १२ ।।
शुभाशुभज्ञः कालज्ञः समयज्ञः समयी विभुः ।
सत्त्वेन्द्रियज्ञो वेलज्ञो विमुक्तित्रयकोविदः ।। १३ ।।
गुणी गुणज्ञो धर्मज्ञः प्रशस्तो मङ्गलोदयः ।
सर्वमङ्गलमाङ्गल्यः कीर्तिर्लक्ष्मीर्यशः शुभः ।। १४ ।।
महोत्सवो महाश्वासो महानन्दो महारतिः ।
सत्कारः सत्कृतिर्भूतिः प्रमोदः श्रीर्यशस्पतिः ।। १५ ।।
वरण्यो वरदः श्रैष्ठः शरण्य शरणोत्तमः ।
महाभयारिः प्रवरो निःशेषभयनाशनः ।। १६ ।।
शिखी शिखण्डी जटिलो जटी मौण्डी किरीटिमान्ः ।
पञ्चाननः पञ्चशिखः पञ्चचीरकशेखरः ।। १७ ।।
महाव्रतधरो मौञ्जी ब्रह्मचारी व्रतोत्तमः ।
महातपास्तपोनिष्ठः स्नातको गौतमोऽग्रणीः ।। १८ ।।
ब्रह्मविद् ब्राह्मणी ब्रह्मा ब्रह्मनिर्वाणमाप्तवान्ः ।
मुक्तिर्मोक्षो विमोक्षाङ्गो विमुक्तिः शान्तता शिवः ।। १९ ।।
निर्वाणं निर्वृतिः शान्तिः श्रेयो निर्याणमन्तकः ।
सुखदुःखान्तकृन्निष्ठा वैराग्यमुपधिक्षयः ।। २० ।।
अजयोऽनुपमोऽव्यक्तो निराभासो निरञ्जनः ।
निष्कलः सर्वगो व्यापी सूक्ष्मो बीजमनाश्रवः ।। २१ ।।
अरजो विरजो विमलो वान्तदोषो निरामयः ।
सुप्रबुद्धो विबुद्धात्मा सर्वज्ञः सर्ववित्परः ।। २२ ।।
विज्ञानधर्मतातीतो ज्ञानमद्वयरूपधृक् ।
निर्विकल्पो निराभोगस्त्रध्वसंबुद्धकार्यकृत् ।। २३ ।।
अनादिनिधनो बुद्ध आदिबुद्धो निरन्वयः ।
ज्ञानैकचक्षुरमलो ज्ञानमूर्तिस्तथागतः ।। २४ ।।
वागीश्वरो महावादी वादिराड् वादिपुङ्गवः ।
वदतां वरो वरिष्ठो वादिसिंहोऽपराजितः ।। २५ ।।
समन्तदर्शी प्रामोद्यस्तेजोमाली सुदर्शनः ।
श्रीवत्सस्सुप्रभो दीप्तिर्भाभासुकरद्युतिः ।। २६ ।।
महाभिषग्वरः श्रेष्ठः शल्यहर्ता निरुत्तर ।
अशेषभेषज्यतरुः वलेषब्याधिमहारिपुः ।।२७ ।।
त्रैलोक्यतिलकः कान्तः श्रीमान्न्क्षत्रमण्डलः ।
दर्षादग्व्योमपर्यन्तो धर्मध्वजो महोच्छ्य्रः ।। २८ ।।
जगच्छत्रैकविपुलो मैत्रीकरुणमण्डलः ।
पद्मनृत्येश्वरः श्रीमान् रत्नच्छत्रो महाविभुः ।। २९ ।।
सर्वबुद्धमहाराजः सर्वबुद्धात्मभावधृक ।
सर्वबुद्धमहायोगः सर्वबुद्धैकशासनः ।। ३० ।।
वज्र्रत्नाभिषेकश्रीः सर्वरत्नाधिपेश्वर ।
सर्वलोकेश्वरपतिः सर्ववज्रधराधिपः ।। ३१ ।।
सर्वबुद्धमहाचित्तः सर्वबुद्धमनोगतिः ।
सर्वबुद्धमहाकायः सर्वबुद्धसरस्वती ।। ३२ ।।
वज्रसूर्योमहालोको वज्रेन्दुविमलप्रभः ।
विरागादिमहारागो विश्ववर्णाेज्ज्वलप्रभः ।। ३३ ।।
सम्बुद्धवज्रपर्यङ्को बुद्धसंगीति धर्मधृक् ।
बुद्धपद्मोद्भवः श्रीमान् सर्वज्ञज्ञानकोषधृक् ।। ३४।।
विश्वमायाधरो राजा बुद्धविद्याद्यरो महान् ।
वज्रतीक्ष्णो महाखड्गो विशुद्धः परमाक्षरः ।। ३५ ।।
दुःखच्छेदमहायानो वज्रधर्ममहायुधः ।
जिनजिग्वज्रगाम्भीर्यो वज्रबुद्धिर्यथार्थवित् ।। ३६ ।।
सर्वपारमितापूरी सर्वभूमिविभूषणः ।
विशुद्धधर्मनैरात्म्यः सम्यग्ज्ञानेन्दुह्त्प्रभः ।। ३७ ।।
मायाजालमहोद्योगः सर्वतन्त्राधिपः परः ।
अशेषवज्र्रपर्य»को निःशेषज्ञानकायधृक् ।। ३८ ।।
समन्तभद्रस्सुमति क्षितिगर्भोजगद्धृतिः ।
सर्वबुद्धमहागर्भो विश्वनिर्माणचक्रधृक् ।। ३९ ।।
सर्वभावस्वभावाग्य्र सर्वभावस्वभावधृक ।
अनुत्पादधर्मा विश्वार्थः सर्वधर्मस्वभावधृक् ।। ४० ।।
एकक्षणमहाप्राज्ञः सर्वधर्मावबोधधृक्
सर्वधर्माभिसमयो भूतान्तमुनीरग्रधीः ।। ४१ ।।
स्तिमितः सुप्रसन्नात्मा सम्यक्संबुद्धबोधिधृक् ।
प्रत्यक्षः सर्वबुद्धानां ज्ञानार्चिः सुप्रभास्वरः ।। ४२ ।।
ईति प्रत्यवेक्षणाज्ञानगाथाः द्वाचत्वारिंशत् ।।
सर्वसत्वोत्तमो नाथः सर्वसत्वप्रमोचकः ।। १ ।।
क्लेशसंग्रामशूरैकः अज्ञानरिपुदर्पहाः ।
धीश्रृङ्गारधरः श्रीमान् वीरबीभत्सरुपधृक ।। २ ।।
बाहुदण्डशताक्षेपः पदनिक्षेपनर्त्तनः ।
श्रीमच्छतभुजाभोगगगनाभोगनर्तनः ।। ३ ।।
एकपादतलाक्रान्तो महीमण्डतले स्थितः ।
ब्रह्माण्डशिखराक्रान्तः पादाङ्गुष्ठनखे स्थितः ।। ४ ।।
एकार्थोऽद्वयधर्मार्थः परमार्थोऽविनश्वरः ।
नानाविज्ञप्तिरुपार्थश्चित्तविज्ञानसन्ततिः ।। ५ ।।
अशेषभावार्थरतिः शून्यतारतिरग्रधी ।
भवरागद्यतीतश्च भवत्रयमहारतिः ।। ६ ।।
शुद्धशुभ्राभ्रधवलः शरच्चन्द्रांशुसुप्रभः ।
वालर्कमण्डलच्छायो महारागनखप्रभः ।। ७ ।।
इन्द्रनीलाग्रसच्चीरो महानीलकचाग्रधृक् ।
महामणिमयूरवश्रीर्बुद्धनिर्वाणभूषणः ।। ८ ।।
लोकधातुशताकम्पी ऋद्धिपादमहाक्रमः ।
महास्मृतिधरस्तत्वश्चतुःस्मृतिसमाधिराट् ।। ९ ।।
बोध्यङ्गकुसुमामोदस्तथागतगुणोदधिः ।
अष्टाङ्गमार्गनयवित् सम्यक्संबुद्धमार्गवित् ।। १० ।।
सर्वसत्वमहासङ्गो निःसङ्गो गगनोपमः ।
सर्वसत्वमनोजातः सर्वसत्वमनोजवः ।। ११ ।।
सर्वसत्वेन्द्रियार्थज्ञः सर्वसत्वमनोहरः ।
पञ्चस्कन्धार्थत्वज्ञः पञ्चस्कन्धविशुद्धधृक् ।। १२ ।।
सर्वनिर्याणकोटिस्ठः सर्वनिर्याणकोविदः।
सर्वनिर्याणमार्गस्थः सर्वनिर्याणदेशकः ।। १३ ।।
द्वादशाङ्गभवोत्खातो द्वादशाकारशुद्धधृक् ।
चतुःसत्यनयाकारः अष्टज्ञानावबोधधृक् ।। १४।।
द्वादशाकारसत्यार्थः षोडशाकारतत्त्ववित् ।
विंशत्याकारसंबोधिर्विबुद्धः सर्ववित्परः ।। १५ ।।
अमेयबुद्धनिर्माणकायकोटिविभावकः ।
सर्वक्षणाभिसमयः सर्वचित्तक्षणार्थवित् ।। १६ ।।
नानायाननयोपायजगदर्थविभावकः ।
यानत्रितयनिर्यात एकयानफले स्थितः ।। १७ ।।
क्लेशधातुविशुद्धात्मा कर्मधातुक्षयङ्करः ।
ओघोदधिसमुत्तीर्णो योगकान्तारनिःसृतः ।। १८ ।।
क्लेशोपक्लेशसंक्लेशसुप्रहीणसवासनः ।
प्रज्ञोपायमहाकरुणा अमोघजगदर्थकृत् ।। १९।।
सर्वसंज्ञाप्रहीणार्थो विज्ञानार्थो निरोधधृक् ।
सर्वसत्त्वमनोविषयः सर्वसत्त्वमनोगतिः ।। २० ।।
सर्वसत्वमनोऽन्तस्थः तच्चित्तसमताङ्गतः ।
सर्वसत्त्वमनोल्हादी सर्वसत्त्वमनोरतिः ।। २१ ।।
सिद्धान्तो विभ्रमापेतः सर्वभ्रान्ति विवर्जितः ।
निःसंदिग्धमतिस्त्र्यर्थः सर्वार्थस्त्य्रिगुणात्मकः ।। २२ ।।
पञ्चस्कन्धार्थस्त्रिकालः सर्वक्षणविभावकः ।
एकक्षणाभिसंबुद्धः सर्वबुद्धस्वभावधृक् ।। २३ ।।
अनङ्गकाय कायाग्य्रः कायकोटिविभावकः ।
अशेषरुपसन्दर्शी रत्नकेतुर्महामणिः ।। २४ ।।
.
इति समताज्ञानगाथाश्चतुर्विंशतिः ।।
प्रत्यवेक्षणा ज्ञानम्
तथताभूतनैरात्म्यभूतकोटिनरक्षरः ।शून्यतावादिवृषभो गम्भीरोदारगर्जनः ।। १ ।।
धर्मशङ्खो महाशब्दो धर्मगण्डी महारणः ।
अप्रतिष्ठितनिर्वाणो दशदिग्धर्मदुन्दुभिः ।। २ ।।
अरुपो रुपवानग्य्रो नानारुपो मनोमयः ।
सर्वरुपावभासश्रीरशेषप्रतिबिम्बधृक् ।। ३ ।।
अप्रधृष्यो महेशाख्यस्त्रैधातुकमहेश्वरः ।
समुच्छ्रितार्यमार्गस्थो धर्मकेतुर्महोदयः ।। ४ ।।
त्रैलोक्यैककुमाराङ्गः स्थविरो वृद्धः प्रजापतिः ।
द्वात्रिंशल्लक्षणधरः कान्तस्त्रैलोक्यसुन्दरः ।। ५ ।।
लोकज्ञानगुणाचार्यो लोकाचार्यो विशारदः ।
नाथस्त्राता त्रिलोकाप्तः शरणं तायी निरूत्तरः ।। ६ ।।
गगनाभोगसंभोगः सर्वज्ञज्ञानसागरः ।
अविद्याण्डकोषसंभेत्ता भवपंजरदारणः ।। ७ ।।
शमिताशेषसंक्लेशः संसारार्णवपारगः ।
ज्ञानाभिषेकमकुटः सम्यक्संबुद्धभूषणः ।। ८ ।।
त्रिदुःखदुःखशमन स्त्र्यध्वाऽन्तो स्त्रिमुक्तिगः ।
सर्वावरणनिर्मुक्त आकाशमताङ्गतः ।। ९ ।।
सर्वक्लेशमलातीतत्य्रध्वानध्वगतिं गतः ।
सर्वसत्वमहानागो गुणशेखरशेखरः ।। १० ।।
सर्वोपधिविनिर्मुक्तो ब्योमवर्त्मनि सुस्थितः ।
महाचिन्तामणिधरः सर्वरत्नोत्तमो विभुः ।। ११ ।।
महाकल्पतरुः स्फीतो महाभद्रघटोत्तमः ।
सर्वसत्वार्थकृत्कर्ता हितैषी सत्त्ववत्सलः ।। १२ ।।
शुभाशुभज्ञः कालज्ञः समयज्ञः समयी विभुः ।
सत्त्वेन्द्रियज्ञो वेलज्ञो विमुक्तित्रयकोविदः ।। १३ ।।
गुणी गुणज्ञो धर्मज्ञः प्रशस्तो मङ्गलोदयः ।
सर्वमङ्गलमाङ्गल्यः कीर्तिर्लक्ष्मीर्यशः शुभः ।। १४ ।।
महोत्सवो महाश्वासो महानन्दो महारतिः ।
सत्कारः सत्कृतिर्भूतिः प्रमोदः श्रीर्यशस्पतिः ।। १५ ।।
वरण्यो वरदः श्रैष्ठः शरण्य शरणोत्तमः ।
महाभयारिः प्रवरो निःशेषभयनाशनः ।। १६ ।।
शिखी शिखण्डी जटिलो जटी मौण्डी किरीटिमान्ः ।
पञ्चाननः पञ्चशिखः पञ्चचीरकशेखरः ।। १७ ।।
महाव्रतधरो मौञ्जी ब्रह्मचारी व्रतोत्तमः ।
महातपास्तपोनिष्ठः स्नातको गौतमोऽग्रणीः ।। १८ ।।
ब्रह्मविद् ब्राह्मणी ब्रह्मा ब्रह्मनिर्वाणमाप्तवान्ः ।
मुक्तिर्मोक्षो विमोक्षाङ्गो विमुक्तिः शान्तता शिवः ।। १९ ।।
निर्वाणं निर्वृतिः शान्तिः श्रेयो निर्याणमन्तकः ।
सुखदुःखान्तकृन्निष्ठा वैराग्यमुपधिक्षयः ।। २० ।।
अजयोऽनुपमोऽव्यक्तो निराभासो निरञ्जनः ।
निष्कलः सर्वगो व्यापी सूक्ष्मो बीजमनाश्रवः ।। २१ ।।
सुप्रबुद्धो विबुद्धात्मा सर्वज्ञः सर्ववित्परः ।। २२ ।।
निर्विकल्पो निराभोगस्त्रध्वसंबुद्धकार्यकृत् ।। २३ ।।
ज्ञानैकचक्षुरमलो ज्ञानमूर्तिस्तथागतः ।। २४ ।।
वागीश्वरो महावादी वादिराड् वादिपुङ्गवः ।
वदतां वरो वरिष्ठो वादिसिंहोऽपराजितः ।। २५ ।।
समन्तदर्शी प्रामोद्यस्तेजोमाली सुदर्शनः ।
श्रीवत्सस्सुप्रभो दीप्तिर्भाभासुकरद्युतिः ।। २६ ।।
महाभिषग्वरः श्रेष्ठः शल्यहर्ता निरुत्तर ।
अशेषभेषज्यतरुः वलेषब्याधिमहारिपुः ।।२७ ।।
त्रैलोक्यतिलकः कान्तः श्रीमान्न्क्षत्रमण्डलः ।
दर्षादग्व्योमपर्यन्तो धर्मध्वजो महोच्छ्य्रः ।। २८ ।।
जगच्छत्रैकविपुलो मैत्रीकरुणमण्डलः ।
पद्मनृत्येश्वरः श्रीमान् रत्नच्छत्रो महाविभुः ।। २९ ।।
सर्वबुद्धमहाराजः सर्वबुद्धात्मभावधृक ।
सर्वबुद्धमहायोगः सर्वबुद्धैकशासनः ।। ३० ।।
वज्र्रत्नाभिषेकश्रीः सर्वरत्नाधिपेश्वर ।
सर्वलोकेश्वरपतिः सर्ववज्रधराधिपः ।। ३१ ।।
सर्वबुद्धमहाचित्तः सर्वबुद्धमनोगतिः ।
सर्वबुद्धमहाकायः सर्वबुद्धसरस्वती ।। ३२ ।।
वज्रसूर्योमहालोको वज्रेन्दुविमलप्रभः ।
विरागादिमहारागो विश्ववर्णाेज्ज्वलप्रभः ।। ३३ ।।
सम्बुद्धवज्रपर्यङ्को बुद्धसंगीति धर्मधृक् ।
बुद्धपद्मोद्भवः श्रीमान् सर्वज्ञज्ञानकोषधृक् ।। ३४।।
विश्वमायाधरो राजा बुद्धविद्याद्यरो महान् ।
वज्रतीक्ष्णो महाखड्गो विशुद्धः परमाक्षरः ।। ३५ ।।
दुःखच्छेदमहायानो वज्रधर्ममहायुधः ।
जिनजिग्वज्रगाम्भीर्यो वज्रबुद्धिर्यथार्थवित् ।। ३६ ।।
सर्वपारमितापूरी सर्वभूमिविभूषणः ।
विशुद्धधर्मनैरात्म्यः सम्यग्ज्ञानेन्दुह्त्प्रभः ।। ३७ ।।
मायाजालमहोद्योगः सर्वतन्त्राधिपः परः ।
अशेषवज्र्रपर्य»को निःशेषज्ञानकायधृक् ।। ३८ ।।
समन्तभद्रस्सुमति क्षितिगर्भोजगद्धृतिः ।
सर्वबुद्धमहागर्भो विश्वनिर्माणचक्रधृक् ।। ३९ ।।
सर्वभावस्वभावाग्य्र सर्वभावस्वभावधृक ।
अनुत्पादधर्मा विश्वार्थः सर्वधर्मस्वभावधृक् ।। ४० ।।
एकक्षणमहाप्राज्ञः सर्वधर्मावबोधधृक्
सर्वधर्माभिसमयो भूतान्तमुनीरग्रधीः ।। ४१ ।।
स्तिमितः सुप्रसन्नात्मा सम्यक्संबुद्धबोधिधृक् ।
प्रत्यक्षः सर्वबुद्धानां ज्ञानार्चिः सुप्रभास्वरः ।। ४२ ।।
ईति प्रत्यवेक्षणाज्ञानगाथाः द्वाचत्वारिंशत् ।।
समताज्ञानम्
इष्टार्थसाधकः परः सर्वापायविशोधकः ।सर्वसत्वोत्तमो नाथः सर्वसत्वप्रमोचकः ।। १ ।।
क्लेशसंग्रामशूरैकः अज्ञानरिपुदर्पहाः ।
धीश्रृङ्गारधरः श्रीमान् वीरबीभत्सरुपधृक ।। २ ।।
बाहुदण्डशताक्षेपः पदनिक्षेपनर्त्तनः ।
श्रीमच्छतभुजाभोगगगनाभोगनर्तनः ।। ३ ।।
एकपादतलाक्रान्तो महीमण्डतले स्थितः ।
ब्रह्माण्डशिखराक्रान्तः पादाङ्गुष्ठनखे स्थितः ।। ४ ।।
एकार्थोऽद्वयधर्मार्थः परमार्थोऽविनश्वरः ।
नानाविज्ञप्तिरुपार्थश्चित्तविज्ञानसन्ततिः ।। ५ ।।
अशेषभावार्थरतिः शून्यतारतिरग्रधी ।
भवरागद्यतीतश्च भवत्रयमहारतिः ।। ६ ।।
शुद्धशुभ्राभ्रधवलः शरच्चन्द्रांशुसुप्रभः ।
वालर्कमण्डलच्छायो महारागनखप्रभः ।। ७ ।।
इन्द्रनीलाग्रसच्चीरो महानीलकचाग्रधृक् ।
महामणिमयूरवश्रीर्बुद्धनिर्वाणभूषणः ।। ८ ।।
लोकधातुशताकम्पी ऋद्धिपादमहाक्रमः ।
महास्मृतिधरस्तत्वश्चतुःस्मृतिसमाधिराट् ।। ९ ।।
बोध्यङ्गकुसुमामोदस्तथागतगुणोदधिः ।
अष्टाङ्गमार्गनयवित् सम्यक्संबुद्धमार्गवित् ।। १० ।।
सर्वसत्वमहासङ्गो निःसङ्गो गगनोपमः ।
सर्वसत्वमनोजातः सर्वसत्वमनोजवः ।। ११ ।।
सर्वसत्वेन्द्रियार्थज्ञः सर्वसत्वमनोहरः ।
पञ्चस्कन्धार्थत्वज्ञः पञ्चस्कन्धविशुद्धधृक् ।। १२ ।।
सर्वनिर्याणकोटिस्ठः सर्वनिर्याणकोविदः।
सर्वनिर्याणमार्गस्थः सर्वनिर्याणदेशकः ।। १३ ।।
द्वादशाङ्गभवोत्खातो द्वादशाकारशुद्धधृक् ।
चतुःसत्यनयाकारः अष्टज्ञानावबोधधृक् ।। १४।।
द्वादशाकारसत्यार्थः षोडशाकारतत्त्ववित् ।
विंशत्याकारसंबोधिर्विबुद्धः सर्ववित्परः ।। १५ ।।
अमेयबुद्धनिर्माणकायकोटिविभावकः ।
सर्वक्षणाभिसमयः सर्वचित्तक्षणार्थवित् ।। १६ ।।
नानायाननयोपायजगदर्थविभावकः ।
यानत्रितयनिर्यात एकयानफले स्थितः ।। १७ ।।
क्लेशधातुविशुद्धात्मा कर्मधातुक्षयङ्करः ।
ओघोदधिसमुत्तीर्णो योगकान्तारनिःसृतः ।। १८ ।।
क्लेशोपक्लेशसंक्लेशसुप्रहीणसवासनः ।
प्रज्ञोपायमहाकरुणा अमोघजगदर्थकृत् ।। १९।।
सर्वसंज्ञाप्रहीणार्थो विज्ञानार्थो निरोधधृक् ।
सर्वसत्त्वमनोविषयः सर्वसत्त्वमनोगतिः ।। २० ।।
सर्वसत्वमनोऽन्तस्थः तच्चित्तसमताङ्गतः ।
सर्वसत्त्वमनोल्हादी सर्वसत्त्वमनोरतिः ।। २१ ।।
सिद्धान्तो विभ्रमापेतः सर्वभ्रान्ति विवर्जितः ।
निःसंदिग्धमतिस्त्र्यर्थः सर्वार्थस्त्य्रिगुणात्मकः ।। २२ ।।
पञ्चस्कन्धार्थस्त्रिकालः सर्वक्षणविभावकः ।
एकक्षणाभिसंबुद्धः सर्वबुद्धस्वभावधृक् ।। २३ ।।
अनङ्गकाय कायाग्य्रः कायकोटिविभावकः ।
अशेषरुपसन्दर्शी रत्नकेतुर्महामणिः ।। २४ ।।
.
इति समताज्ञानगाथाश्चतुर्विंशतिः ।।
कृत्यानुष्ठानज्ञानम्
सर्वसंबुद्धबोद्धव्यो बुद्धबोधिरनुत्तरः ।
अनक्षरो मन्त्रयोनिर्महामन्त्रकुलत्रयः ।। १ ।।
सर्वमन्त्रार्थजनको महाबिन्दुरनक्षरः ।
पञ्चाक्षरो महाशून्यो बिन्दुशून्यः षडक्षरः ।। २ ।।
सर्वाकारो निराकारः षोडशार्धार्धबिन्दुधृक् ।
अकलः कलनातीतश्चतुर्थध्यानकोटिधृक् ।। ३ ।।
सर्वध्यानकलाभिज्ञः समाधिकुलगोत्रवित् ।
समाधिकाय कायाग्य्रः सर्वसंभोगकायरात् ।। ४ ।।
निर्माणकायः कायाग्य्रो बुद्धनिर्माणवंशधृक् ।
दशदिग्विश्वनिर्माणो यथावज्जगदर्थकृत् ।। ५ ।।
देवातिदेवो देवेन्द्रः सुरेन्द्रो दानवाधिपः ।
अमरेन्द्रः सुरगुरुः प्रथम प्रमथेश्वरः ।। ६ ।।
उत्तीर्णभवकान्तारः एकशास्ता जगद्गुरुः ।
प्रख्यातदशदिग्लोको धर्मदानपतिर्महान् ।। ७ ।।
मैत्रीसन्नाहसन्नद्धः करुणावर्मवर्मितः ।
प्रज्ञाखड्गो धनुर्बाणः क्लेशज्ञानरणञ्जहः ।। ८ ।।
मारारिर्मारजिद्विरश्चतुर्मारभयान्तकृत् ।
सर्वमारचमूजेता संबुद्धो लोकनायकः ।। ९ ।।
वन्द्यः पूज्योऽभिवाद्यश्च माननीयश्च नित्यशः ।
अर्चनीयतमो मान्यो नमस्यः परमो गुरुः ।। १० ।।
त्रैलोक्यैकक्रमगतिर्व्योमपर्यन्तविक्रमः ।
त्रैविद्यः श्रोत्रियः पूतः षडभिज्ञः षडनुस्मृत्तिः ।। ११ ।।
बोधिसत्त्वो महासत्त्वो लोकातीतो महर्द्धिकः ।
प्रज्ञापारमितानिष्ठः प्रज्ञातत्त्वत्वमागतः ।। १२ ।।
आत्मवित्परवित्सर्वः सर्वीयो ह्यग्रपुद्गलः ।
सर्वोपमामतिक्रान्तो ज्ञेयो ज्ञानाधिपः परः ।। १३ ।।
धर्मदानपतिः श्रेष्ठश्चतुर्मुद्रार्थदेशकः ।
पर्युपास्यतमो जगतां निर्याणत्रययायिनाम् ।। १४ ।।
परमार्थविशुद्धश्रीस्त्रैलोक्यसुभगो महान् ।
सर्वसम्पत्करः श्रीमान् मञ्जुश्रीः श्रीमतांवरः ।। १५ ।।
इति कृत्यानुष्ठानज्ञानगाथाः पंचदश ।।
पञ्चतथागतस्तुतिः
नमस्ते वरद वज्राग्य्र भूतकोटे नमोऽस्तु ते । नमस्ते शून्यतागर्भ बुद्धबोधे नमोऽस्तु ते ।। १ ।।
बुद्धराग नमस्तेऽस्तु बुद्धकाम नमो नमः ।
बुद्धप्रीते नमस्तुभ्यं बुद्धमोद नमो नमः ।। २ ।।
बुद्धस्मित नमस्तुभ्यं बुद्धहास नमो नमः ।
बुद्धवाच नमस्तुभ्यं बुद्धभाव नमो नमः ।। ३ ।।
अभवोद्भव नमस्तुभ्यं नमस्ते बुद्धसम्भव ।
गगनोद्भव नमस्तुभ्यं नमस्ते ज्ञानसम्भवः ।। ४ ।।
मायाजाल नमस्तुभ्यं नमस्ते बुद्धनाटक ।
नमस्ते सर्वसर्वेभ्यो ज्ञानकाय नमोऽस्तुते ।। ५ ।।
इति पञ्चतथागतस्तुतिज्ञानगाथाः पञ्च ।।
मन्त्रविन्यासः
ॐ सर्वधर्माभावस्वभावविशुद्धवज्र अ आ अं अः प्रकृतिपरिशुद्धाः सर्वधर्माः यदुत सर्वतथागतज्ञानकायस्य मञ्जुश्रीपरिशुद्धितामुपादायेति । अं आः सर्वतथागतहृदय हर हर ॐ हुं ह्रीं भगवन् ज्ञानमूर्तिवागीश्वरमहावाच सर्वधर्मगगनामल सुपरिशुद्धधर्मधातुज्ञानगर्भ आः ।ईति मन्त्रविन्यासः ।
उपसंहार गाथा पञ्च
अथ वज्रधरः श्रीमान् हृष्टतुष्टः कृताञ्जलिः ।
प्रणम्य नाथं संबुद्धं भगवन्तं तथागतम् ।। १ ।।
अन्यैश्च बहुभिर्नाथैर्गुह्येन्द्रैर्वज्रपाणिभिः ।
स सार्द्धं क्रोधराजानैः प्रोवाचोच्चैरिदं वचः ।। २ ।।
अनुमोदामहे नाथ साधु साधु सुभाषितम् ।
कृतोऽस्माकं महानर्थः सम्यक्सम्बोधिप्रापकः ।। ३ ।।
जगतश्चाप्यनाथस्य विमुक्तिफलकाङ्क्षिणः ।
श्रेयोमार्गो विशुद्धोऽयं मायाजालनयोदितः ।। ४ ।।
गम्भीरोदारवैपुल्यो महार्थो जगदर्थकृत् ।
बुद्धानां विषयो ह्येषः सम्यक्संबुद्धभाषितः ।। ५ ।।
इति भगवतो मंजुश्रीज्ञानसत्त्वस्य परमार्थ नामसङ्गीति भगवन्तथागतशाक्यमुनिभाषिता समाप्ता ।।
इति भगवतो मंजुश्रीज्ञानसत्त्वस्य परमार्थ नामसङ्गीति भगवन्तथागतशाक्यमुनिभाषिता समाप्ता ।।
Comments
Post a Comment